شهر تاریخی جرجان ( گورگئن )
در تصویر: شهر تاریخی جرجان ( گورگئن ) .
این شهر در غرب گنبد کاووس در ترکمن صحرا قرار دارد یک حقیقت خاص از تاریخ ترکمن ها نمایان می گردد که حداقل یک هزار سال ، ترکمن ها با « تمدن » شهری تماس داشته و روابط اقتصادی وسیاسی مهمی با مردم ساکن و شهری داشته اند. در نظر داشتن این حقیقت به هنگام ارزیابی تاریخ آنها اهمیت دارد.
ترکمن ها در طول قرن، فشارهای بسیاری را برای تغییر اجتماعی تجربه کرده اند. پیروزی روس ها بر اکثریت ترکمن ها در اواخر قرن نوزدهم، و پیروزی های بعدی به وسیله حکومت های ایران و افغانستان ، فشارهای اولیه را برای تغییرات فراهم ساخت. در دهه های اخیر افزایش کنترل مؤثر حکومتی به فضای زندگی ترکمن ، این فشارها را افزایش داده است . انسان شناسان با فرآیند های مشابه در سایر نقاط جهان آشنا هستند . اما، تجربه ی ترکمن ها در این زمینه ،از تجربه بیشتر مردمان ابتدایی در آمریکا، آفریقای نیمه صحرایی و اقیانوسیه متفاوت است، زیرا ترکمن ها، درسرتاسر تاریخ مدون خود با« تمدن» ارتباط داشته اند. بسیاری از مردمانی که از سوی انسان شناسان مورد مطالعه قرار گرفته اند تنها اخیران در درون اقتصادی که با بازارهای شهری پیوند خورده ترکیب یافته اند. در مقابل ترکمن ها با چنین نهاد های تمدنی مانند دولت و بازار شهری ، حداقل برای یک هزار سال آشنا بوده اند .
پروفسور ویلیام آیرونز / کتاب ترکمن های یموت.
